Köprü Anasayfa

Ahlâk

"Yaz 2001" 75. Sayı

  • Ahlâk

    Editör

    İnsanoğlu, varoluşuyla birlikte, “ahlâkilikkaygısını” içindetaşımıştır. Kendisini “iyi” ve “kötü” olana dair sorgulamalaratabi tutarak, bunların “ne”olduğu sorusunun cevabını aramıştır. Çevresinde gördüğüinsanlar ve etrafındaki fizik nesnelerle ilişki kurarken karşılaştıklarının,bir takım değerlerle anlam taşıdığını görmüştür. Bu değerler de oinsanın ahlâki kodlarını belirlemiştir. Değerlerin dikkate alınmadığıanlarda, farklı eylem imkanlarıyla karşılaşıldığı zaman, neyi yapmanındoğru olacağına dair çeşitli ikilemler içerisine girilmesi kaçınılmazolmuştur. Bu ikilemlerin tabii bir sonucu olarak da doğru ve iyi olana dair çeşitlitasavvurlar ileri sürülmüştür.

    “Doğru”ve “iyi”nin “ne” olması gerektiğine dairbilgiler, insanlığın ilk kültürel bulgularına kadar götürülebilir. Çeşitlikabartma resimler, destanlar, yazılı taşlar ve yazılı eserlerde buna dairmotifler vardır. “İyi”nin“ne” olduğu üzerinde durarak diğer insanlara öncülükeden en önemli kişiler, hiç kuşkusuz filozoflar ve peygamberlerdir. Grekfilozoflarından Sokrates, Platon ve Aristoteles ahlâka dair tartışmalaryapan ilk filozoflardır. Daha sonra 18. yüzyılda Immanuel Kant, 19. yüzyıldaSchopenhauer ve Nietzsche yüzyılımızda ise Max Scheler ve N. Hartmann gibifilozoflar fikirlerini ağırlıklı olarak bu çerçevede üretmişlerdir.

    Filozoflar, felsefenin tabiatı gereği “iyi”nin“ne” olduğunu tartışmakla beraber, somut davranışbiçimleri vermekten kaçınmışlardır; peygamberler ise, iyinin ne olduğu üzerindedurarak, insanlara “model davranışbiçimleri” sunmuşlardır.Peygamberler bu misyonlarını vahiy ve vahyi açıklayıcı sözler yoluylayerine getirmişlerdir. Son peygamber Hz. Muhammed (s.a.v) “Ben güzel ahlâkıtamamlamak için gönderildim.”diyerek hayatın bütün alanlarını kuşatan bir değerlersistemi sunmuştur. Hz. Peygamberden sonra, Kur’an-ıKerim ve Hadis-i Şerifleri yorumlayan alimler, İslam ahlakına dair çeşitligörüşler ileri sürmüşlerdir. Bu konuda Kindi, Ebu Bekir er-Razi, Farabi,Ebü’l-Hasan el-Amirî, İbnMiskeveyh ve Gazzali gibi alimler önemli örneklerdir.

    Aynı problem bugün de insanlığı meşgul etmektedir. Teknolojinin gelişmesive sosyo-ekonomik hareketliliğe bağlı olarak daha karmaşık hale gelen gündelikhayatlar, “iyi”nin “ne” olduğusorusunu cevaplamayı daha da zorlaştırmıştır. İnsanlık, hayatın değişikalanlarında, bu soruya doğru cevaplar bulabilmek için “ethikkodlar”a ihtiyaç duymuştur. Bilim adamları, mühendisler, siyasetçiler,hukukçular, tüccarlar, doktorlar, iş adamları ve meslek odaları yaşadıklarıproblemleri çözebilmek için bir değer yargısının olması gerektiğini düşünmüşlerdir.Bilgisayar alanında, internet kullanımında, enformasyon teknolojisinde, şirketlerinrekabet alanında ahlâka uygun olanla olmayan bilinmek istenmiştir.

    Biz Köprü olarak, bu arayışlara bir nebze de olsa cevap verebilmek için,ahlâka dair tasavvurlarımızı yeniden gözden geçirdik. Ahlâkî duyarlılığınbüyük ölçüde aşındığı, değer yargılarının karmaşıklaştığıbir zamanda, dikkatlerin Hz. Peygamberin güzel ahlakına çevrilmesinin önemliolduğunu düşündük.

    Bugün dünyada yaşanan ahlâk krizi, İslam toplumlarından bağımsız birolgu değildir. Bütün insanlık bir ahlâk krizi ile karşı karşıyadır. Müslümanların,teorik olarak “güzel ahlak”a sahip olmalarıgerekirken, öyle olmadığı gözlenebilmektedir. Hatta bazı hususlarda İslam’ınteorik çerçevesi içerisinde yer alan ahlâkî kodlar, Müslüman olmayanlardadaha çok hayat bulmuştur. Bu noktalar dikkate alındığı zaman, bütüninsanlıkla beraber Müslümanların da Hz. Peygamberin sunduğu değerlersistemine ne kadar ihtiyaç duydukları ortaya çıkar.

    Biz bu dosyamızla herkesin ahlâkî duyarlılığını sorgulayarak, değerlerkonusundaki ihmal edilen noktalara dikkat çekmeyi amaçladık. Bütün ahlâktasavvurları içerisinde Hz. Peygamberin güzel ahlakını göstererek,insanların kendilerini sorgulamalarına imkan sağlayabilmiş isek kendimizibahtiyar addedeceğiz.

    Sizleri ahlâka dair tasavvurlarınızı yeniden gözden geçirme imkanıylabaşbaşa bırakırken, binlerce canlının sararıp solduğu güz mevsiminde, “Ölüm”dosyamızla yeniden karşınızda olmayı umuyoruz.