Köprü Anasayfa

İttihad-ı İslam

"Güz 2009" 108. Sayı

  • İttihad-ı İslam Sadece İslami Değil, Aynı Zamanda İnsani Bir Projedir

    The Unity of Islam is not Only an Islamic Project, But Also a Humane Project

    Osman ÖZTÜRK - İbrahim KAYGUSUZ

    20. yüzyılın ve günümüz tartışmalarının temel problemlerden birisi hiç şüphesiz İslam’ın Batı için bir tehdit oluşturup oluşturmadığıdır. Bu probleme cevap bulmak için yapılan araştırmalara bakıldığında yoğunlaşmanın "İslam dininin siyasi tabiatı" üzerinde olduğu görülür. 19. yüzyılda Batılı devletlerin korkusu, sömürgelerindeki toplu isyanlar ve sömürge yönetimini zorlayan direnişlerdi. Bu dönemdeki isyanların ve direnişlerin arka planı ile İslam’ın siyasi tabiatı arasındaki ilgi bilim adamlarınca kolaylıkla kuruldu. Avrupalı sömürgeciler, Müslüman olmayan sömürgelerinde hiçbir zaman Müslümanların gösterdiği direnişle karşılaşmamışlardı. Böyle olunca araştırmalar "cihad, hilafet, İslam dayanışması" gibi kavramlar ve kurumlar etrafında odaklandı.

    Nitekim 19. asırda Batılıların giriştiği "Siyasi İslam" araştırmaları kaçınılmaz şekilde dönemin yaygın “Avrupa merkezli” yaklaşımlarıyla şekillenmiştir. "Siyasi İslam"ı konu alan araştırmaların metodolojik karışıklıkları ve geliştirdikleri bir yığın sığ ve tıkız tahlillerin arkasında bu yaklaşımların izleri görülür. Bunların en yaygın olanı "Panislamist" düşüncenin Avrupalılar tarafından geliştirilmiş bir düşünce olduğu ve rekabet halindeki Avrupa devletleri tarafından İslam toplumlarına aktarılarak siyasi bir harekete dönüştürüldüğü iddiasıdır (Türköne, Siyasî İslam ve Pan İslamizm, 1993, s. 9)

    Bugün de ilgili tartışmaların çok uzağında değiliz. Dünyada tartışılan ve konuşulan temel meselelerin başında Müslümanlar ve İslam dünyası gelmektedir. Büyük Ortadoğu Projesi, Ilımlı İslam konusu, İsrail-Filistin meselesi, Irak petrolü, Afganistan-Pakistan cephesi hep İslam merkezlidir. Yine bölgesel anlamda Kafkasya ve Balkan sıkıntıları ile ülke merkezli Sudan ve İran tartışmaları İslam’ın uzağında tartışmalar değildir. Hakeza dünya enerji kaynaklarının Müslüman coğrafyasında bulunması ve Batı’ya nakil için kullanılacak koridorların İslam coğrafyası ile bağlantılı olması İslam’ı ve Müslümanları dünyanın tartışma gündemine taşımıştır.

    Dolayısıyla kendini dünyanın efendisi, medeniyetini de dünyanın değişmeyen doğrusu kabul eden Batı, İslam’ı ve Müslümanları çöl kumları arasında kaybolmaya mahkûm nesneler olarak görmekten vazgeçmek ve objektif kriterlerle tartışmak zorunda kalmıştır.

    Bu bağlamda İslam dini, bu dinin şekillendirdiği toplumsal hayat, doğuşu ile başlayan ve günümüze uzanan devasa tarihi ile bu tarihin doğurduğu kültür, medeniyet, sanat ve siyaset kurumları günümüz tartışmalarının merkezine oturdu.

    İslam dini ve onunla bağlantılı konular tartışılınca İttihad-ı İslam konusunu tartışmanın uzağında tutmak haklı olarak mümkün olmamaktadır. Bu tartışmalar aynı zamanda büyük bir eksikliği de beraberinde getirmektedir; İttihad-ı İslam tartışmalarının, siyasi analizlerin ideolojik olması ve İslam dininin sınırlı bir algılama ile karşı karşıya bırakılma tehlikesi.

    Mesela, İttihad-ı İslam’ı sadece siyasi bir proje olarak algılayıp bunun temellerini ihmal etmek yetersiz kalır. İttihad-ı İslam aslında peygamberlik metodu üzerine kurulu ve "hilafeti" itikadî boyutları ile birlikte içeren “derin” bir manada anlaşılmalıdır. Nitekim Bediüzzaman, kopmaz bir halat olarak (Urvetü’l-Vüska) gördüğü Kur’an’ı temel alarak, iman esaslarının canlı tutulmasını önerir. Daha sonra da sosyal ve kültürel farklılıkları göz önüne alarak, geniş perspektifli bir yöntem izlenmelidir. Böylece, oluşturulacak politikaların daha sağlam olması ve sürekliliği mümkün olur.

    Dolayısıyla İttihad-ı İslam’ı anlaşılır kılmak için, eğitimden ticarete, sanattan iletişime, aileden hukuka kadar uzanan birçok inanç, kural ve kurum zinciri etraf-ı erbaasıyla irdelenmelidir. Bunun için İttihad-ı İslam olgusu hakkında Said Nursi’nin görüşleri, ferdî ve itikadî noktadan başlayarak toplumun bütün katmanlarına kadar ve dünya siyasetine temas eden yönlerini de hesaba katarak çözüm teklifleriyle şemalı olarak incelenecektir.

    Bediüzzaman İttihad-ı İslam’ın meşrebini, muhabbet olarak zikreder. (Hutbe-i Şamiye, 2000, s. 75) Meşrep kavramı, cemaat ve toplum düzeyine tekabül eden meslek (süluk, yöntem) kavramından önce gelir. Meşrep, mesleğe bir anlamda yön tayin eden ferdi düzeyde bir tutumdur. Bu düzeyde muhabbetin yerine husumetin yerleşmesi, cehaleti, zarureti ve nifakı tetikler.

    Hâlbuki ittihad cehalet ve nifakla mümkün olmaz. Bediüzzaman “İttihad, imtizac-ı efkârdır” der. (Münazarat, 1999, s. 71) İstikametli bir meşrebin zemini, fikirlerin barışması ile oluşur. Fikri düzeyde bir barışma sağlam bir itikadi altyapıyı gerektirir. Bu sağlam altyapı ise imanın veri tabanını oluşturan tahayyül, tasavvur, taakkul, tasdik, iz’an ve iltizam (Sözler, 2007, s. 1148) süreçlerinin dimağ ve kalpte sağlam harmanlanmasıyla olur. Bunları birbirine mezcetmeye muktedir olmayan bir bilinç ve kalp düzeyi ittihada katkı sağlayamaz.

    Yani irfani bilinç ve zenginlik ittihadın itici gücüdür. Bediüzzaman’ın deyimi ile marifetin şua-ı elektiriği, ferdi düzeyde bir imtizacı doğurmalı ve bunu toplum düzeyine taşımalıdır. Dolayısıyla böyle irfani düzeyden yoksun fertlerin toplum düzeyindeki ittihada katkıları sıfır hükmündedir.

    Bediüzzaman bir diğer makalesinde ittihadı “ruhanî ve manevî” kavramları ile ifade ederek, ittihadın sûri ve cismanî olmadığını ve tearüf-i ruhaninin ittihada kâfi geldiğini söyler. Aynı makalede birey için önemli olanın kalbi bağlılık olduğunu, güzeli görmenin ve ona yönelmenin ferdin prensibi haline gelmesi gerektiğini söyler. (Eski Said Dönemi Eserleri, 2009, s. 87)

    Ferdi düzeyden cemaat ve toplum düzeyine yükseldikçe ittihad için bir başka inceliğin hesaba katılması gerekiyor: “Mesalik ve edillede ihtilaf, maksat ve neticede ittihad.” Bediüzzaman’a göre “Kuvve-i dafia ve cazibe (çekim/itim dengesi) gibi bir kıyasta bulunmalı; ta muvazene bozulmasın. Sırf ittihat taklidi intac ediyor.” (Eski Said Dönemi Eserleri, 2009, s. 39)

    Yani daire-i itikad ile daire-i muamelatın biribirine karıştırılmaması gerekiyor. İtikada ve naslara taalluk etmeyen meselelerde her bireyin aynı kalıpta düşünmesi mümkün ve doğru değildir. Beşeri münasebetlerde mesalik/yöntem ve edille /maslahat-ı mürsele, ihtilafı beraberinde getirebilir. Bu müsbet ihtilaftır ve bu ihtilaftan maksat bireyin ve toplumun maslahatıdır. Toplumun sosyolojik ve kültürel temelde (örf, adet, hayat tarzı) farklılık arzetmesi bölgesel ve ferdi düzeydeki hükümlerin de farklılığını beraberinde getirebilir. Bu müsbet ihtilaf, fizikteki çekim-itim dengesi gibi toplumsal dengeyi netice vermektedir. İslam şeriatı bu nokta-i nazardan dolayı farklılığın meşruiyetini salık vermektedir. Bediüzzaman’ın ifadesi ile bu anlamda bir kıyasta bulunmalı ki muvazene bozulmasın. Yoksa tektipleştirilmiş, militer ve hiyerarşik bir mukallit toplum oluşur ki arzu edilen durum bu değildir.

    Bediüzzaman, milliyetçilik ideolojisinin gerek dünyada gerekse Türkiye’de çok güçlü bir söyleme ve iktidara sahip olduğu dönemlerde, adeta coğrafi ve siyasi sınırları (hatta zamanın sınırlarını bile) aşarak meseleyi geniş bir perspektiften ele almaktadır. O İttihad-ı İslam’ı şöyle tanımlamaktadır: “İttihad-ı İslam şarktan garba, cenuptan şimale mümted bir meclis-i nuranidir ki, el’an üçyüz milyondan fazla bulunur ki, gafletinden naşi gayr-ı meş’ur bir surete girmiş olan bir rabıta-i metin ile birbiri ile merbutturlar. Misak-ı ezeliye ile peyman ve yeminimiz olan iman ile o cemiyete dâhil olmuşuz. Ehl-i tevhidiz, ittihad’a memuruz. Şu cemiyetin şubeleri bütün mesacid ve medaris ve tekaya ve zevayadır. Ve şu cemiyetin reisi Resul-i Ekrem’dir (asm), kanun-u esasisi Kur’an-ı Azimüşşandır.

    Bütün efrat mabeynindeki rabıta-ı nuraniyeyi şuuri bir surette ihtizaza getirmekle, bütün şubelere ifaza-i nur etmek zamanı gelmiştir.

    İşte kabe-i saadetimiz olan ittihad-ı münevver-i İslam’ın “Hacer-ül Esved”i Kâbe-i Mükerreme’dir ve dürret-ül beyzası Ravza-i mutahharadır, Mekke-i Mükerremesi Ceziretü’l Arap’tır, Medine-i medeniyet-i münevveresi Devlet-i Osmaniyedir.” (Eski Said Dönemi Eserleri, 2009, s. 514)

    İttihad-ı İslam bütün mü’minlerin aynı değerler etrafında birleşmesini ifade eden, aynı Allah’a ve aynı peygambere inanan, kalpleri aynı muhabbetle dolu olan, güzel ahlakı ve doğruluğu hedef edinen insanların zihniyet ve duygu birliğidir. Bediüzzaman’ın ifadesiyle: “Bu ittihad âdet değil ibadettir ve bu zamanın en büyük farz vazifesidir”

    “O halde fert ve toplum düzeyinde mü’minlerde nifak ve şikak, kin ve adâvete sebebiyet veren tarafgirlik ve inat ve haset, hakikatçe ve hikmetçe ve insaniyet-i kübrâ olan İslâmiyetçe ve hayat-ı şahsiyece ve hayat-ı içtimaiyece ve hayat-ı mâneviyece çirkin ve merduttur, muzır ve zulümdür ve hayat-ı beşeriye için zehirdir.”

    Bediüzzaman’a göre; Hakk’a hizmet, büyük ve ağır bir defineyi taşımak ve muhafaza etmek gibidir. O defineyi omzunda taşıyanlar ne kadar kuvvetli olurlarsa maksada ulaşmak o kadar kolay olur.

    Bediüzzaman’a göre ittihad, meslek ve meşreplerin birleştirilmesi değildir. Çünkü mesleklerde ve meşreplerde ittihat mümkün olmadığı gibi caiz de değildir. Zira taklit yolunu açar ve “Neme lazım başkası düşünsün” sözünü söylettirir.

    Müslümanlar arasındaki birlik ve beraberliği bozmak isteyen zındıka komiteleri, İslamiyet’i imha için İslam memleketlerinde bilhassa Türkiye’de entrikalar çeviriyorlar, menfur plânlar tatbik ediyorlar ve ayrılık tohumları saçıyorlar. Bu tohumlar İslam’ın bünyesinde derin yaralar açmaktadır. Bütün dünyaya yayılan bu dinsizlik ve sefahat akımlarına karşı tek çare Kur’an hakikatlerine ve İttihat-ı İslam’a sarılmaktır.

    Dil, tarih, kültür ve coğrafi farklılıklardan dolayı ortaya çıkan mezhep ayrıklıklarını, ifsat komiteleri İttihad-ı İslam aleyhinde kullanmaktadırlar. Bu komitelere karşı ehl-i sünnet, Aleviler ve diğer farklı gruplar birliklerini muhafaza etmelidirler. Bediüzzaman bu tehlikeye karşı şöyle seslenmektedir: “Ey ehl-i hak olan ehl-i sünnet ve cemaat! Ve ey Âl-i Beyt’in muhabbetini meslek ittihaz eden Aleviler! Çabuk bu manasız, hakikatsiz, haksız ve zararlı olan nizaı aranızdan kaldırınız.”

    İttihad-ı İslam’ın önündeki engellerden bir tanesi de menfi milliyetçiliktir. Bediüzzaman milliyetçiliği müspet ve menfi olarak ikiye ayırmaktadır. Müspet milliyet toplum hayatında yardımlaşmaya ve dayanışmaya sebeptir ve İslam kardeşliğini savunur. Menfi milliyet ise zararlıdır, başkasını yutmakla beslenir. Avrupa tarihi bunun örnekleri ile doludur. İnsanların farklı milletler halinde yaratılması çatışmayı değil dayanışmayı, yardımlaşmayı ve ittihadı netice vermelidir.

    Eğitim İttihad-ı İslam’ı temin eden en önemli şartlardan birisidir. Bediüzzaman cehalet, yoksulluk ve ihtilafın ittihada engel olduğunu söyleyerek bunu aşmanın yolu olarak sanat, marifet ve ittifakı önermektedir. Müslümanların cehaletinden faydalanan Batılılar onları birbirlerinin aleyhinde kışkırtmışlar ve çatıştırmışlardır. Cehaleti ortadan kaldıracak olan eğitim modelini ise Bediüzzaman şu şekilde beyan etmektedir: “Vicdanın ziyası ulûm-u diniyedir, aklın nuru fünûn-u medeniyedir. İkisinin imtizacıyla hakikat tecelli eder.”

    İttihad-ı İslam’ın meydana gelmesi, Kur’an ayetlerinde emredilen “meşveret ve şura” hakikatlerinin hayata geçirilmesiyle ancak mümkün olacaktır. Böylece hem fikri anlamda hem de devletlerin kendi içinde “cumhuriyet” ve “demokrasi” sistemlerinin hayata geçirilmesi mümkün olacaktır. Bediüzzaman, Amerika Birleşik Devletleri gibi bir birliğin İslam devletleri arasında da tesis edilebileceğini beyan ederek şöyle der: “Cemahir-i Müttefika-i Amerika gibi Cemahir-i Müttefika-i İslamiye de meydana gelecektir. Nasıl fertler birbiriyle meşveret ederler; taifeler ve kıtalar dahi bu şûrayı yapmaları lazımdır.”

    Hatta Bediüzzaman, yirminci asrın sonlarında, kapitalist ve sosyalist ideolojiler arasındaki çatışmanın sona ermesi ile bütün insanlığın büyük bir tehlike ile karşı karşıya kaldığından söz etmektedir. Bu tehlike sadece Müslümanları değil, bütün insanlığı tehdit eden küresel bir ideolojidir. Bediüzzaman bütün insani ve ahlaki değerlere karşı savaş açan bu ideolojiye karşı sadece Müslümanları değil, başta Hristiyanların hakiki ruhanileri olmak üzere yeryüzündeki bütün ehl-i tevhidi ittifaka davet etmektedir.

    Nitekim yüzyıllar önce bu topraklardan dünyaya seslenen Mevlana, Bediüzzaman gibi insanlığı İslam ahlakının himaye edici özelliğine ve güzel değerlerde ittifak etmeye davet etmiştir. Bu iki büyük şahsiyetin ortak mesajını bütün dünyaya ilan etmek gerekiyor.

    Bediüzzaman Said Nursi telif etmiş olduğu Risale-i Nur Külliyatı’nda İttihad-ı İslam kavramını İslam’ın temel sistematiği içinde değerlendirmiş ve anahtar kelime olarak da “İttihad-ı İslam” terkibini kullanmıştır. Bu kavramı İslam Dünyası’nın geleceğine ilişkin analizlerde bir netice olarak ortaya koymuştur. Ona göre bu kavram iki temel vazifenin tamamlanmasından sonra tahakkuk edecektir.

    Nasıl ki bir saatin dakikalarını gösteren miller devrini tamamladıkça günler; günler devrini tamamladıkça aylar; o da devrini tamamladıkça mevsimler meydana gelir. Bunun gibi kalp dairesinde iman kemale erip muhkemleştikçe cemiyet hayatında şeair-i İslamiye ihya olur. Bu da insanlığa sulh ve huzur sağlayan bir medeniyet hediye eder. Bu devri müteakip tüm dünyada, İttihad-ı İslam’ın temin ettiği muazzam bir güç dünya siyasetinde İslam hakikatlarını tesis edecektir.

    Bu sonuç tüm dünyaya ve insanlığa sulh ve huzur getirecektir. Şimdiki Batı medeniyeti insanlığın ancak %10’una kan ve zulüme dayalı bir refah getirmiş ve çoğunluğu acı ve felakete atmışken, İslam medeniyeti tüm insanlığın saadetini esas almaktadır. Bu sonuca ulaşmada materyalist ve ateist olmayan; Hz. İsa’nın ruhaniyetine bağlı olan Hıristiyanların da desteği olacaktır.

    Bediüzzaman’a göre İslam medeniyeti “Batı medeniyetinin inkişaından inkişaf edecek” ve onun menfi esasları yerine insan fıtratına yaraşır müsbet esaslar yerleştirecektir. Bediüzzaman İttihad-ı İslam için üç safhadan bahsetmektedir. Birinci safha fert fert bütün Müslümanları ilgilendirmekte olup, halkın ekserisinin iman-ı tahkiki; yani bilgiye, delile, araştırmaya dayanan bir itikada sahip olmalarıdır. Bu safha devamlılık arz etmek durumundadır.

    İkinci safha sosyolojik gerçeklik temelinde iktisadi ve sosyal hayatın, cemiyet hayatının İslam’ın medeniyet anlayışına göre şekillenmesi ile mümkün olabilecektir.

    Üçüncü safha ise İslam’ın idare ve siyaset anlayışının dünya siyasetinde belirleyici olma safhasıdır. Bediüzzaman Said Nursi İslam’ın idari sistemini cumhuriyet ve demokrasi anlayışıyla telif edilebilir bulmakta ve buna Peygamber Efendimiz (a.s.m.) sonrası, dört halife dönemini misal olarak göstermektedir.

    Şu gerçeği de zikretmeden geçmemek gerekir. O da İttihad-ı İslam gerçeğinin tahakkukuna karşı İslam’ı ve İslam şeriatını iptidailik ve gerilikle; Müslümanları terör ve teröristikle, hilafeti diktatörlük veya tiranlıkla; ümmet kavramını kabile ve organize olamayan cahil kalabalıklarla karıştırmaya çalışan ve bunun için reklam, bilgi ve iletişim teknolojileri ile akademik camiadan bilim ahlakı zayıf veya ideolojik saplantıları olanları ustalıkla kullanmalarına karşı ciddiyetle ve aynı yol ve kanalları kullanarak mücadele etme gereğidir.

    Türkiye İttihad-ı İslam’ın neresindedir sorusuna verilecek cevapta ise yine Bediüzzaman’a göre Türkiye bu sorumluluğun birinci muhatabı ve bu vazifenin ifasında en fazla hakka sahip olanıdır. O, İttihad-ı İslam’ın hilafeti deruhte edecek meclisinin Türkiye’de teşekkül etmesi gerektiğini yıllar önce savunmuştur. Dolayısıyla, Bediüzzaman’ın “İttihad-ı İslam Projesi” sadece döneminin politik faktörleri etkisinde oluşmuş mahallî bir düşünce değildir. Fakat aynı zamanda, dünyadaki Müslümanların aralarındaki farkları göremeyen subjektif bir fantezi de değildir.

    Bediüzzamanın fikirlerinden özellikle bugün için çıkarabileceğimiz çok önemli dersler vardır. Mesela; Bediüzzaman’ın savunduğu değerler, Türkiye Cumhuriyeti’ni oluşturan etnik ve kültürel farklılıklara mensup bütün toplumsal grupları İslam dininin uhuvvet (kardeşlik), adalet (hukuken eşitlik) ve meşveret (halkın sesi olan bir meclis) hakikatleri üzerinde uzlaştırabilir.

    Küresel boyutta ise onun savunduğu fikirler farklı din ve kültürden olmakla birlikte bütün dünya insanlarının/toplumlarının, İslam dininin direkleri olan rahmet, şefkat ve muhabbet prensipleri etrafında uzlaştırabilir. Nitekim İslam Peygamberi “bütün insanlığa rahmet olarak gönderilmiştir.” Bediüzzaman’a göre de, İslamiyet sadece Müslümanlar için değil bütün dünya için rahmettir. Hatta ona göre, “İslamiyet” ile “insanlık-insaniyet” arasında daha derin ontolojik bir bağ vardır. Kendi ifadesiyle “İslamiyet, insaniyet-i kübradır” (Mektubat, 2007, s. 442) Yani İslamiyet insanlığın en güzel yansımasıdır. Bediüzzaman’a göre “insaniyet-i suğra” denilen mehasin-i medeniyet (medeniyetin güzellikleri), insaniyet-i kübranın mukaddemesidir.

    İnsaniyet-i kübra’nın alem-i kevn’de (varlık aleminde) kıyametin eteklerine kadar hâkim olacağını savunan Bediüzzaman şöyle der: “Dehre ve tebayi-i beşere damen-i kıyamete kadar hâkim olacak, yalnız âlem-i kevnde adalet-i ezeliyenin tecelli ve timsali olan hakikat-i İslamiyet’tir ki, asıl insaniyet-i kübra denilen şey odur. (Muhakemat, 2007, s. 61)

    Bediüzzaman’ın küresel ölçekte ifade ettiği “insaniyet-i suğra” (küçük insanlık/medeniyetin olumlu sonuçları) tanımlamasının dışında kalan “mimsiz medeniyet” ise, ideolojik bir olgu olup Avrupa sömürgeciliğinin ve emperyalizminin küreselleşmiş bir yansımasıdır. Daha somut bir ifade ile İngiliz-Yahudi ideolojisinin “küresel” bir boyut kazanmasıdır. (Duralı, Çağdaş Küresel Medeniyet, 2000, s. 155)

    Küresel bir boyut kazanan İngiliz-Yahudi ideolojisinin menfi tesirlerini kıracak gerçek realite rahmet, şefkat ve muhabbet prensipleri etrafında insanlığı bir araya getiren İttihad-ı İslam şemsiyesidir.

    Bediüzzaman İngiliz-Yahudi medeniyetinin beşere empoze ettiği “tüketim, heves ve şehvetle muzlim (kararmış) hissiyatın” insaniyet-i kübra olan İslamiyet ile aşılacağını söyler. Bu gerçeği dile getiren ifadeleri şöyledir: “Ebna-i müstakbelin (gelecek nesillerin) bir derece münevver (aydın) olan efkârları heves ve şehvetle muzlim olan hissiyatlarına galebe ederek (parlak fikirler, karanlık hislere galip gelip) emrine musahhar eylediğinden, hukuk-u umumiyenin (insanlığın evrensel hukuku, fıtrat/şeriat kanunları) hükümferma olacağı muhakkak oldu. Beşaret veriyor ki, asıl insaniyet-i kübra olan İslamiyet, sema-i müstakbelde ve Asya’nın cinanı üzerinde bulutsuz güneş gibi pertevfeşan olacaktır.” (Muhakemat, 2007, s. 58)

    Batı medeniyetinin dünyaya miras olarak bıraktığı bütün kirli izleri temizleyecek ve insanlığa huzur ve barış getirecek yegâne hakikat, Bediüzzaman’ın “insaniyet-i kübra” olarak ifade ettiği İslamiyet ve onun uygulama alanı olarak görülebilecek olan “İttihad-ı İslam” projesidir. Bu proje bugün insanlığı tehdit etmekte olan, küresel terör ve yoksulluk ile hastalıkların çaresi olarak üzerinde düşünülmeye değer bir perspektif sunmaktadır.

    KAYNAKÇA

    Bediüzzaman Said Nursi, Münazarat, Yeni Asya Neşriyat, İstanbul 1999.

    Bediüzzaman Said Nursi, Hutbe-i Şamiye, Yeni Asya Neşriyat, İstanbul 2000.

    Bediüzzaman Said Nursi, Mektubat, Yeni Asya Neşriyat, İstanbul 2007.

    Bediüzzaman Said Nursi, Muhakemat, Yeni Asya Neşriyat, İstanbul 2007.

    Bediüzzaman Said Nursi, Sözler, Yeni Asya Neşriyat, İstanbul 2007.

    Bediüzzaman, Said Nursi, Eski Said Dönemi Eserleri, Yeni Asya Neşriyat,İstanbul 2009.

    Teoman Duralı, Çağdaş Küresel Medeniyet, Dergah Yayınları, İstanbul 2000.

    Mümtazer Türköne-Ümit Özdağ, Siyasî İslam ve Pan İslamizm, Rehber Yayınları, Ankara 1993.

    Öz

    İttihad-ı İslam, aslında peygamberlik metodu üzerine kurulu itikadî boyutları da içeren derin bir mana bütünlüğüne sahiptir. Bediüzzaman bu hususta, kopmaz bir halat olarak gördüğü Kur’an’ı temel alarak iman esaslarının canlı tutulmasını, daha sonra da sosyal ve kültürel farklılıkları göz önüne alarak geniş perspektifli bir yöntem önerir. Bu makalede, bugün insanlığı tehdit etmekte olan küresel terör ve yoksulluk ile çeşitli hastalıkların çaresi olarak üzerinde düşünülmeye değer bir proje olarak İttihad-ı İslam ele alınmaktadır.

    Anahtar Kelimeler: İttihad-ı İslam, Siyasal İslam, ittihad, muhabbet, eğitim, cehalet, milliyetçilik, Batı medeniyeti

    Abstract

    In fact the Unity of Islam has a deep meaning integrity that also contains the belief dimensions established on the method of prophethood. There, Bediüzzaman suggests a wide perspectived method that we should make the principles of belief still fresh by taking the Quran, which is a strong rope, into consideration, and then considering the social and cultural differences. In this article, the Islamic Union is being discussed as a very important Project, as it is the cure for various illnesses, global terror and poverty that threaten humanity today.

    Key Words: The Unity of Islam, political Islam, union, affection, love, education, ignorance, nationalism, West Civilisation.